J.A. Brongers (1933-2022)

Biografische gegevens:

Johannes Ayolt Brongers, geboren 1933 in Den Haag als zoon van Joop A. Brongers (1906-1954) en Jeanne van den Elst (1908-1998)

Ayolt Brongers studeerde scheikunde aan de universiteit van Leiden. Promoveerde in 1976 op Air photography and Celtic fields research in the Netherlands, waarin onder meer een inventarisatie van akkercomplexen uit de IJzertijd. Hij was van 1962 tot 1998 verbonden aan de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek en werd hoofd van de natuurwetenschappelijke afdeling. Brongers verdiepte zich in de vroege belangstelling voor oudheden in Drenthe en publiceerde in dat verband over landmeter Cranssen, die in 1817 betrokken was bij het vastleggen van de grens tussen de Groninger en Drentse venen en in 1818 de Valtherbrug en de Celtic fields bij Valthe karteerde ('Berend Willem Cranssen, een Groninger amateur-archeoloog van grote klasse (1779-1860)', Groningse Volksalmanak 1972-1973, 133-136). Publiceerde voorts over C.J.C. Reuvens' archeologisch werk in Drenthe (1833: Reuvens in drenthe: een bijdrage tot de geschiedenis van de Nederlandse archeologie in de eerste helft van de negentiende eeuw (1973); zie ook zijn Een vroeg begin van de moderne archeologie. Leven en werken van Cas Reuvens (1793-1835) (2002)). Brongers heeft met S.H. Achterop de uit de Late Bronstijd en Vroege IJzertijd daterende hamerbijlen van het type Baexum en Muntendam geïnventariseerd ('Stone cold chisels with handle (Schlägel) in the Netherlands', Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 29 (1979) 255-356).

In zijn vrije tijd publiceerde Ayolt geregeld over de geschiedenis van zijn woonplaats Amersfoort en over Colf en Kolf. Na het overlijden van Steven J.H. van Hengel in 1985 stond hij aan de wieg van de Stichting S.J.H. van Hengel 'Early Golf' die in 2013 overging in de Stichting Nederlands Golf Archief 'Early Golf' (in een personele unie met de Commissie Erfgoed van de Koninklijke Nederlandse Golffederatie (NGF)). Hij bracht in de Stichting S.J.H. van Hengel 'Early Golf' de persoonlijke colf- en kolfcollecties in van Steven van Hengel en van zijn vader Joop A. Brongers. In beide stichtingen vervulde hij een bestuursfunctie en publiceerde regelmatig. Van de Stichting NGA 'Early Golf' is hij sinds 2014 'erelid'. Ayolt is een fervent verzamelaar; zijn persoonlijke bibliotheek omvat ca. 70.000 titels.

(DS)

Literatuur

• Lit.: J.A. Bakker, 'De opgraving in het Grote Hunebed te Borger door Titia Brongersma op 11 juni 1685', NDV 101 (1984) • R. Brongers, 'Komôf en fermidden fan Titia Brongersma', It Beaken 58 (1996) nr. 1.




Artikelen/foto's:

Ayolt Brongers - ca. 2000
Ayolt Brongers te midden van zijn boekencollectie. Deze foto bezorgde hem de bijnaam Perkamentus
Lees volledige artikel
Ayolt Brongers, Begon golf in 1297 wel in Loenen? 2002
Sinds in 1997 in Loenen aan de Vecht de 700ste verjaardag van golf feestelijk werd herdacht, wordt alom aangenomen dat de oudst bekende golfwedstrijd in 1297 in Loenen plaatsvond. Maar is dat verhaal ook waar?
Lees volledige artikel
Ayolt Brongers, De familie van Balveren en de drie kolven - 2015
Er zijn in Nederland een paar families die een kolf of kolfstok in hun familiewapen voeren. Hiervan is in 1982 door Van Soest een overzicht gegeven. Het gaat hierbij om de families Kolf en Colff, Klick en Van Balveren. In het geval van kolf en varianten hebben we duidelijk te maken met zg. sprekende wapens: de wapenfiguur is een ‘afbeelding’ van de familienaam. Hetzelfde geldt voor Klick, een oud Nederlands woord voor een bepaald type kolfstok. Blijft over de familie Van Balveren.

Om begrip te krijgen omtrent de relatie Van Balveren – kolf is het noodzakelijk de soms zeer verschillende betekenissen van het woord ‘kolf’na te gaan in het tussen 1864 en 1998 verschenen grote Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT). In eerste instantie worden er in het WNT 14 min of meer verschillende betekenissen onderscheiden. Deze reeks begint (no 1) met ‘wapen bestaande uit een zware stok met verdikt uiteinde’ en vervolgt (no 2) met ‘slaghout bij het kolfspel’.


Onder no 13 komen we bij een betekenis van ‘kolf’ die voor het probleem Van Balveren relevant is: een kolf is een teken behorend bij een functie waaraan op enigerlei wijze de uitoefening van gezag verbonden is. Er is dan ook een samenstelling met kolf: ‘kolfdrager’. Deze functionaris loopt in een ceremoniële optocht (cortège) voorop om de waardigheid van de volgenden aan te kondigen. De kolf is hier een waardigheidsteken, te vergelijken met een bisschopsstaf of pedellenstaf. De eenvoudigste vorm van een bisschopsstaf heeft dan ook maar een halve krul en lijkt het meest op een kolf (betekenis no 2). De pedellenstaf gaat terug naar de elementairste definitie van kolf: zware stok met verdikt uiteinde. Het verdikte uiteinde is vaak een door een kunstenaar gemaakt object van edelmetaal.


De kolfstokken in het familiewapen Van Balveren moeten gezien worden als waardigheidstekens. De familie had namelijk indertijd heerlijke rechten in hun woonplaats Wamel. Het gemeentewapen van deze gemeente bevat ook drie kolven.


In dit licht moeten ook bepaalde statige schilderijportretten van welgestelde (jonge) mannen worden gezien. De geportretteerde is daarbij staande afgebeeld met een kolfstok in de hand als teken van zijn (aanstaande) waardigheid. Een enkele maal staat op deze portretten de kolfstok met de slof (de zware metalen slagzijde) als een bisschopsstaf omhoog. Dit om de waardigheidsfunctie te accentueren.


Literatuur
Soest, A.C.A. van, De colfstok in de heraldiek, in: Colf. Kolf. Golf. Van middeleeuws volksspel tot moderne sport (Zutphen, 1982) 66-67.
Lees volledige artikel
Ayolt Brongers, Dolf Cox, Frank Pont, Corrado Simeoni, Jan Kees van der Velden en Wilko de Valk, Early Golf Tourbook - 2004
Uitgave van Nederlandse Golf Federatie
Lees volledige artikel
Ayolt Brongers, Golfhistorie - 2011
Publicatie in drie delen (april/mei 2011 - december 2011/januari 2012) in GOLFjournaal:

Lage Landen hebben de oudste papierenBuiten kolf en vroeg golf nader bekekenKolf: het buitenspel naar binnen
Lees volledige artikel
Ayolt Brongers, Inlegvel voor boek Early Golf door Steven J.H. van Hengel - 2007
Twee opmerkingen over dit boek: Een verbetering en Een toevoeging
Lees volledige artikel
Ayolt Brongers, Something about the origin of Golf Holland or Scotland? - 2012
In: Golfika summer 2012
Lees volledige artikel
Ayolt Brongers, Zevenhonderd jaar spel 'metten colve' in de lage landen
Ter gelegenheid van de tentoonstelling '700 jaar golf' van 6 t/m 20 september 1997 in het gemeentehuis Beek en Hoff te Loenen aan de Vecht
Lees volledige artikel
Correspondentie, Steven J.H. van Hengel met Ayolt Brongers. 1972-1985
Correspondentie, Steven J.H. van Hengel met Ayolt Brongers. 1972-1985

Bron: archief Steven J.H. van Hengel
Lees volledige artikel