Klossen

Twee ronde lijsten (zie afbeelding in hoge resolutie; hier alleen het linker deel weergegeven) met lentelandschappen en voorjaarstaferelen. Links mei, de maand van de liefde. Op de voorgrond wordt muziek gespeeld, gedanst en gegeten. Er zijn overal paren te zien die samen rondwandelen of spelletjes spelen. Middenboven het sterrenbeeld Tweelingen. Rechts juni, de scheermaand. Centraal staat het wassen en scheren van de schapen en het sorteren van hun wol. Middenboven het sterrenbeeld Kreeft. De prent is deel van een serie over de twaalf maanden.

Ongeveer in het midden van de afbeelding van Maivs (= mei) is een klosbaam zichtbaar.

Gravure van Adriaen Collaert (ca. 1560 - 1618), naar een ontwerp van Hans Bol (1534 - 1593) en uitgegeven door Hans van Luyck.

Gravure op papier (onversneden blad). Plaatrand 145 x 304 mm

Let op

De voorafgaande afbeelding is een spiegelbeeld van deze gravure.

Rijksmuseum (RP-P-1886-A-10358). Verworven op 20 april 1886.

Bron: Do Smit

Literatuur

• The Collaert dynasty, p. 49; p. 53 (afb.), cat.nr. 1330; 1331

Gezicht op Paleis Het Loo in vogelvlucht.

Generale Afbeelding vant Lust-Huys en Hof van sijn Koninklijke Majestijt van Groot Brittanie op t' Loo (titel op object)

Gezicht op Paleis Het Loo te Apeldoorn in vogelvlucht perspectief. Rondom en achter het paleis de tuinen. Links het Oude Loo. Onderaan in de marge een legenda A-U. Renvooiletter G = Closbaen (links onderin)

Ets op papier. Plaatrand 382 x 487 mm. Vervaardigd door prentmaker Bastiaen Stopendael (1636 1707), naar een eigen tekening, en uitgegeven door de cartograaf Gerard Valck (Amsterdam 1652 - Amsterdam 1726). Verlener van privilege: Staten van Holland en West-Friesland

Rijksmuseum, Amsterdam (RP-P-1905-260)

Literatuur

• Louis Spirinx to M. Suys, p. 132, cat.nr. 23

Bron: NGA Early Golf, Do Smit

Afbeelding 'Hier Klossense'. Zie ook in dit album 'Kolven door den beugel', 1782 - 1793. Datering van deze centsprent is onbekend.
Let op: In kolom 2 rij 8 zien we Kolven aen Staeken

Bron: Do Smit

Klosbaan bij Paleis 't Loo te Apeldoorn, vervaardigd door J. van Call sr. (...?) en uitgegeven door Pieter Schenk I (1661 - 1713). Datering; 1688 - 1700.
Er bestaat een vergelijkbare gravure van Romeyn de Hooghe, ook in dit webmuseum.

Rond 1700 is bij Paleis 't Loo een 'boulegrin' (vgl. bowling green) te vinden, waar sprake is van balspelen als klos, beugelen en boule.

Gravure. Afbeelding 113 x 155 mm, op blad 194 x 250 mm. Drukplaat 130 x 260 mm

Bron: Geert & Sara Nijs, www.geldersarchief.nl

Literatuur

• Games for Kings & Commoners, Part Two, p. 92. 2014. ISBN 978-2-9540069-2-5 ([email protected])

Klosbaan met drie spelers.

Afbeelding uit deel IV van het boek 'Ons voorgeslacht in zijn dagelijks leven' van W.J. Hofdijk uit 1862.

De vrij kleine klosbanen van ongeveer 10 tot 12 meter lang, waren onder andere populair bij de graven van Holland. Met een poort of ring aan het einde van de baan werd klossen altijd gezien als een vroeg soort beugelspel op een kortere baan. De houten bal werd oorspronkelijk met de hand gespeeld en later wel met een stok. Dan is men dus zo'n beetje aan het 'kolven door den beugel'. Werd de bal door de beugel geworpen, dan leverde dat 2 punten op; de bal tegen de beugel 1 punt. Degene die het eerst 12 punten verzameld heeft, is winnaar (vergl. kolfspel).

Er bestaat ook een vorm die 'bollen' wordt genoemd en ook sterk aan beugelen doet denken. In Zeeland is sprake van een bol-in-beugel-spel. In het zuiden kan bollen worden geschaard onder Jeu de Passe. Het werpspel krul- of gaaibollen, gespeeld met niet geheel ronde ballen, kan worden beschouwd als broer en zus van het 'bollen' (vgl. bowls).
Dit webmuseum bevat ook een afbeelding in spiegelbeeld.
Bron: Dirk Spijker, Cees van Woerden

De Verloren Zoon, gegraveerd door Nicolaes de Bruyn (1565 - 1652) naar een ontwerp van Jacob Maertensz. Savery (ca. 1565 - 1603)

De verloren zoon zit tussen de varkens terwijl de adel zich amuseert met verschillende spelen in een kasteeltuin. Let op de klosbaan.

Kopergravure. Plaatrand 409 x 532 mm

Museum Plantin Moretus (PK.OP.18234 | IV/B.298)

Bron: NGA Early Golf