Maliebaan Utrecht

De wraak van de leeuwen tegen de apen op de Maliebaan te Utrecht, 1713

Leewen Wraak tegen de Aapen aan de Malie-baan t' Utrecht / Vengence des Lions contre Les Singes pres le Mail d'Utrecht (titel op object)

Platen over de Vrede van Utrecht van 1713 / 't Lusthof van Momus (serietitel)

De wraak van de leeuwen tegen de apen op de Maliebaan te Utrecht, 1713. Gevecht tussen (Hollandse) leeuwen en (Franse) apen op de Maliebaan te Utrecht. Naar aanleiding van een twist in 1712 tussen enige Hollandse livreiknechten en de knechten van de heer Menage. Genummerd rechtsonder: 6. In de plaat opschriften en verzen in het Nederlands en Frans. Onderdeel van een groep van 28 nieuwe en oude platen aangepast ter illustratie van de Vrede van Utrecht in 1713. Onderdeel van het prentwerk uitgegeven onder de verzameltitel 't Lust-Hof van Momus met de gebundelde series van spotprenten tijdens de jaren 1701-1713 van de Spaanse Successieoorlog.

Tekst Nederlands

LEEWEN WRAAK tegen de AAPEN aan de Malie-baan t' UTRECHT.

1 Ontfang die bruij o Aap en leer der Leewen rotten

Niet uit te jouwen noch met vingren na te spotten

Hebt gij ons in het veld voor de eerstemaal verrast

Wijl Mars, die wakk're dog, niet mêe had opgepast

Wij laaten ons van jou nog van je baas onteeren

Proef der grimassen vrucht: dit is dan insulteeren

2 Helaas die schuldig zijn bewijs die de euveldaad

Vraag onse (3) Zwitser die er bij stond op straat

3 't Is al gelogen of de baas zou ons wel straffen

Hij Menageerd geen tucht: maar gij zult ons verschaffen

Vergelding eer 't verdrag van Vrede voortgaan zou

Dus hebben wij om zulke affronten tegen jou

Meer reden nademaal gij niet ontkend het kloppen

In 't bakhuis van onse aap: gij kund dit gat niet stoppen

4 Hoord eens naar mijn verhaal "Ik heb der Aapen Baas

Op zijn belofte vaak gemaand maar deze dwaas

Herriep zijn eerste woord van dat men al zijn simmen

Zou ondertasten om de onschuldige uit de slimme

Te schiften: maar de Baas wou zulk geraas quanswijs

Niet dulden in zijn huis en smoorde dus 't bewijs

5 't Is loopens tijd men moet de zaak den Rechter (6) klaagen

Maar 't staat te duchten dat die klagt geen vrucht zoui draagen

't Is ook niet buiten rêen: want als de Zwitser zou

Getuigen (zo de Baas beloofde) die 't gejou

Zelf bijstond, zou men 't Leewgespan nog meer begekken

En mits haar heer om twist te dempen gaat vertrekken

Wat blijft er ovrig voor der aapen Heer de Haan

Alschoon zijn pluimen trots op de aapse mutsen staan

Als bij een Vree verdrag geen niewe krijg te stooven

Elk zal den eed'len Leew meer als den Aap gelooven

Vraag - Op wie zal de aapse Fabel passen

Antwoord - Op die ontijdig maakt grimassen

Onder de titel 'VENGENCE des LIONS contre Les SINGES pres le MAIL d'Utrecht' bevat het document ook een Franse vertaling (zie afbeelding in hoge resolutie).

Toegeschreven aan prentmaker en uitgever Abraham Allard (Amsterdam ca. 1676 - 1725 Amsterdam)

Ets op papier. Blad: 360 x 315 mm

Maakt deel uit van

• 't Lust-Hof van Momus, Beplant met de voornaamste Gewassen van Mars in Europa, Een opgepronkt met Staat-kundige Zinnebeelden Des Tegenwoordigen Oorlogs (RP-P-OB-83.133)

Riijksmuseum (RP-P-OB-83.133-106), in 1881 verworven

Bron: Do Smit

De Maliebaan met de Maliebrug en het Huis Bellevue te Utrecht, (ca. 1784, door Jonas Zeuner (Kassel, 7 november 1727 - 1814, Amsterdam)


Als voorbeeld voor dit werk diende een kopergravure door J.J. Le Veau (1729-1786) uit 1773, 281 x 440 mm, naar een onafgewerkte tekening van Jacobus of Justus Versteegh (ca. 1734-1819), gewassen in Oost-Indische inkt, 259 x 384 mm, in Het Utrechts Archief, Topografische Atlas, inv.nr. Maliebaan 1772 (1). Repliek uit 1784, achterglasschildering, 33,2 x 42 cm, bij Christie's, Amsterdam 28.03.1996, cat.nr. 246, p. 51, met afb. Dit werk behoort tot een serie van vier.

Achterglasschildering (gegraveerd bladgoud, -zilver en olieverf). Afmetingen: 34,5 x 43,3 cm; met lijst: 41 x 49,8 cm. Signatuur recto r.o. op het pad: zeuner.fec.


Centraal Museum, Utrecht (18769). Aankoop 1974

Literatuur/Documentation

• Centraal Museum Utrecht Mededelingen nr. 10 = Rob van Koningsbruggen [1975], [geinterviewd door Carel en Hoos Blotkamp]. redactie: Anthon Beeke ... [et al.]. ontwerp Rob van Koningsbruggen (Utrecht, 1975)

• Centraal Museum Utrecht : overzicht 1972-1981, Afdeling Educatie en Voorlichting (Utrecht Utrecht, 1983)

• Jonas Zeuner 1727-1814 : zijn wereld weerspiegeld in zilver en goud, J. Sprenkels-ten Horn, A. Sprenkels (Abcoude Amsterdam, 1994)

• Jonas Zeuner en de Maliebaan in zilver en goud, Jet Sprenkels-ten Horn

• De levens en werken der Hollandsche en Vlaamsche kunstschilders, beeldhouwers, graveurs en bouwmeesters van den vroegsten tot op onzen tijd (strekkende tevens tot vervolg op het werk van J. Immerzeel, jr.) : zesde deel T-Z, door Christiaan Kramm (Amsterdam, 1863)

• Schilderkunst tot 1850. De verzamelingen van het Centraal Museum Utrecht [cat. nrs. 591-902], Liesbeth M. Helmus (Utrecht, 1999)

Tentoonstellingen/Exhibitions

• Nieuwe aanwinst: twee 18de-eeuwse terracotta's van W.H. van de Wall, Centraal Museum, Utrecht, 2004

• Jonas Zeuner (1727-1824), Amsterdams Historisch Museum, Amsterdam, 1994

Bron/Source: Do Smit

Vue du Mail d'Utrecht

Opticaprent met de voorstelling van de Maliebaan te Utrecht. Op de voorgrond loopt een pad, met rechts bomen, naar een brug links op de voorstelling. Achter de brug ligt de stad. Op het water ligt links vooraan een sloep. Boven de prent staat in spiegelbeeld de titel "Vue du Mail d'Utrecht", met links "Collection des Prospects". Onder de prent staat de titel in het Duits en het Frans. Hieronder staat "Se vend à Augsbourg au Negoce commun de l'Academie Imperiale d'Empire des Arts libereaux avec Privilege de Sa Majeste Imperiale et avec Defense ni d'en faire ni de vendre les Copies". Linksonder (I. Versteegs delin.)

en rechtsonder (Gravé par Balth. Frederic Leizelt) gesigneerd. De prent is met de hand ingekleurd.




Jacob Versteegh (ontwerp; Utrecht, 1730 - 1816, Jutphaas) en Balthasar Friedrich Leizel (graveur)



Gedrukt op papier. 36 x 46,5 cm



Museum De Lakenhal (7408.56), Leiden. Geschenk uit 1962